1. สารบัญ , คำนำ , ประกาศคณะนักโทษ

                   

                                สารบัญ

              คำนำ

              ประกาศคณะนักโทษ

              นักโทษรวมหัวบังคับผู้คุมลาออก

              จดหมายร้องเรียนและคำสั่งลงโทษผู้คุม

              นักโทษประหารก่อเหตุร้าย

              แหกหักมหันตโทษบางขวาง

              แหกหักห้องประหาร

              นักโทษชั้นเยี่ยมหนี

              ไปกับรถหมอ

              คุกบางขวาง-ลาดยาว จับมือก่อจลาจล

              ปลอมหมายปล่อย

              จลาจลส่งท้ายวันพบญาติ

              แหกหักขังเดี่ยว

              ปีนกำแพงแดน ๘

              มุดใต้ท้องรถหนี

              แหกหักแดน ๒

                                                  คำนำ

             การกระทำผิดต่อกฎหมายบ้านเมือง ผลที่ได้รับเมื่อถูกจับได้คือการถูกจองจำให้ได้รับโทษอยู่ในเรือนจำเพื่อชดใช้ความผิดที่ได้ก่อขึ้น ความมีอิสรภาพในชีวิตประจำวันได้หดหายไปในทันที

              ชีวิตต้องตกอยู่ในกฎระเบียบต่างๆโดยไม่เต็มใจ ทั้งการกินอยู่ การหลับนอน การทำงาน ต้องอยู่ภายใต้การควบคุมของบุคคลที่ทำหน้าที่ดูแลซึ่งเรียกกันว่า “ผู้คุม” โดยมีแนวกำแพงสี่เหลี่ยมล้อมรอบ ไม่สามารถที่จะออกไปไหนเกินกว่าแนวกำแพงนี้ได้ มีสภาพเหมือนตกอยู่ในโลกแคบๆ ต้องจากครอบครัวอันเป็นที่รัก การที่จะได้พบหน้ากันแต่ละครั้งต้องผ่านขั้นตอนมากมาย และมีเวลาพบกันเพียงน้อยนิดโดยมีลูกกรงขวางกั้นอีกชั้นหนึ่ง

              ความหวังที่สำคัญของนักโทษทุกคนคือการได้รับการปลดปล่อยออกจากเรือนจำ ซึ่งถ้ามีกำหนดโทษเพียงแค่ไม่กี่วันก็ยังพอที่จะทำใจได้ แต่บางคนมีกำหนดโทษสูงนับเป็นสิบๆปี ไปจนถึงโทษตลอดชีวิตและประหารชีวิต

              ความหวังที่จะได้รับการปลดปล่อยจึงมีน้อยมาก

              ความกดดันที่ต้องอยู่ในโลกแคบๆถมทับทวีขึ้นทุกวัน ความต้องการมีอิสระภาพในชีวิตเพิ่มมากขึ้น หนทางที่จะได้รับการปลดปล่อยออกจากเรือนจำจึงเหลือเพียงสองทางคือ “การออกจากเรือนจำในสภาพที่ไร้ลมหายใจ” และ “การแหกหักเรือนจำ”

              หนังสือเล่มนี้ข้าพเจ้าได้เขียนถึงเรื่องราวการพยายามหลบหนีออกจากเรือนจำทั้งที่สำเร็จและไม่สำเร็จของเรือนจำกลางบางขวาง โดยมีชีวิตของเจ้าหน้าที่และนักโทษเป็นเดิมพัน การบาดเจ็บล้มตายได้เกิดขึ้นหลายครั้งหลายหน ญาติพี่น้องและครอบครัวต่างต้องเศร้าโศกเสียใจ

              ถ้าท่านผู้อ่านไม่อยากได้ชื่อว่าเป็นนักโทษแหกคุก อย่าได้คิดที่จะกระทำผิดจนต้องเข้าไปอยู่ในเรือนจำอย่างไร้อิสระภาพ ความสงบสุขในชีวิตก็จะอยู่กับท่านตลอดไป

                                                                                                ยุทธ บางขวาง       

                      ประกาศคณะนักโทษ

พวกเรานักโทษทั้งหลาย

              จำเดิมตั้งแต่ผู้บัญชาการเรือนจำและหลวงพิธานฯ ทั้งสองคนนี้มารับตำแหน่ง บรรดาพวกเรานักโทษทั้งหลายหวังกันว่า ท่านทั้งสองคงจะมาประสิทธิ์ประสาทความร่มเย็นความเป็นธรรมให้แก่พวกเรา แต่กาลหาได้เป็นไปเช่นนั้นไม่ ท่านทั้งสองนี้คงใช้อำนาจเป็นธรรมเป็นคนหูเบาเชื่อฟังแต่คำประจบสอพลอ ถือว่านักโทษเป็นสัตว์เดรัจฉาน ใช้เครื่องตัดขนสัตว์กล้อนผมนักโทษ ซึ่งยิ่งร้ายไปกว่าสมัยกาลก่อน ไม่คิดว่านักโทษจะเป็นมนุสส์ด้วยกันเลย ถือตนว่ามีอำนาจราชศักดิ์ จะทำไมก็ได้ตามใจชอบ พวกเราทั้งหลายข้อนี้จะเห็นได้จากการทำโทษพวกเรา จะไม่ยอมฟังเสียงชี้แจงของพวกเราทั้งสิ้น มิหนำซ้ำคะแนนวันลดที่พวกเราได้รับครั้งกาลก่อนด้วยการทำงานอย่างอาบเหงื่อต่างน้ำ ก็ตัดของเราออกด้วย ไม่คิดว่าพวกเราทำการงานมาด้วยความตั้งใจไม่เห็นแก่เหน็ดเหนื่อยมาเป็นเวลานานตั้งสิบๆปี ถึงเวลานี้พวกเราก็ทำงานกันอย่างขะมักขะเม้น ทำกลางวันแล้วบางทีก็ยังแถมเวลากลางคืนด้วย ก็เพื่อหวังจะให้ผลดีงามเป็นประโยชน์แก่ชาติบ้านเมือง ท่านก็หาสำนึกถึงไม่ มีแต่คอยเชื่อฟังคำประจบสอพลอ และเห็นแก่ประโยชน์ส่วนตัวเป็นที่ตั้ง การคัดนักโทษส่งบางขวางก็เป็นไปในทำนองเลือกที่รักมักที่ชังเป็นต้นว่าตั้งกรรมการให้ลงมติ แต่ก็หาฟังเสียงของกรรมการไม่ ไพล่ไปฟังคำเสนอเร้นลับของขุนพัทธฯ เวร… เมื่อเช่นนี้ความยุตติธรรมมันจะมีที่ไหน ส่วนขุนอาพัทธ,ขุนอนุศิษฏ์ ซิเป็นลูกหนี้ของนักโทษมีเรื่องแดงออกโจ้งแจ้ง ทำไมไม่จำกัด สตางค์ที่เอาไปจากนักโทษ ที่ถูกควรออกใบเสร็จรักษาไว้ให้เมื่อพ้นโทษ บุหรี่ไม้ขีดสะบู่ ควรให้นักโทษมีไว้ใช้สูบกันตามวิสัยธรรมดาของมนุสส์ แต่กาลก็หาเป็นไปเช่นนั้นไม่ สตางค์ริบไปเป็นประโยชน์ส่วนตัว บุหรี่ไม้ขีดสะบู่แจกให้บรรดาเจ้าพนักงาน ไม่คิดว่านักโทษก็เป็นคนเหมือนเจ้าพนักงานเลย ถ้าถือว่านักโทษเป็นสัตว์เจ้าพนักงานก็ต้องเป็นสัตว์ เพราะเจ้าพนักงานอาศัยเงาตัวสัตว์กิน ด้วยเหตุนี้พวกเราทั้งหลายถึงเวลาแล้วที่ไม่ควรทำตนเป็นสัตว์ ฉะนั้น พวกเราจงพร้อมกันตื่นเป็นคนเถิดแล้วพร้อมใจกัน การงานทั้งหลายไม่ต้องทำ เพราะทำไปมันไม่มีคุณมีแต่โทษ ไม่ต้องกลัวอำนาจใดๆ นึกว่าเราก็มือสิบนิ้วเหมือนเขา เพราะคนเรา เมื่อถึงที่ตายมันก็ต้องตายด้วยกันทุกคน เมื่อเราเป็นคนเราไม่ควรให้คนเหยียบหัว เหตุนี้ขออันเชิญพวกเราทั้งหลายจงมีความสามัคคีพร้อมเพรียงเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน ฟันฝ่าตัวเสนียดจัญไลให้แตกฉาน เมื่อสมความประสงค์แล้วจึงค่อยทำงาน อนึ่งเมื่ออยู่คุกนี้ไม่มีความสุข เชิญสมัคร์ไปคุกบางขวางพร้อมๆกันแล้วเราจะมีความสุข ขอความพร้อมใจและสำเร็จจงมีแก่พวกเราทั้งหลาย ขอกล่าวซ่ำว่าความสามัคคีชนะศัตรูใดๆทั้งสิ้น.

                                                                                 คณะนักโทษ.

***ที่มา…หอจดหมายเหตุแห่งชาติ

***หมายเหตุ…คำบางคำที่สะกดผิด เป็นการสะกดตามต้นฉบับเดิม